Μετρημένες οι μέρες για τον «τενεκέ» με αλμυρά πρόστιμα και «Τειρεσία» στο ελαιόλαδο

Πώς το νέο θεσμικό πλαίσιο για τις δηλώσεις ελαιοκάρπου βάζει τέλος στο αδήλωτο λάδι

Φαίνεται πως ο χρόνος μετράει αντίστροφα για το αδήλωτο ελαιόλαδο που κυκλοφορεί σε συσκευασίες-«τενεκέδες» ανά την επικράτεια. Με το νέο πρόστιμο των 60 ευρώ ανά 100 κιλά αδήλωτου καρπού χωρίς πλαφόν και το «ψηφιακό δίχτυ» που στήνει το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης για τον έλεγχο και την ιχνηλάτηση του ελαιοκομικού τομέα, από το 2026 ένας παραβάτης αγρότης θα μπορούσε να βρεθεί αντιμέτωπος με χιλιάδες ευρώ σε πρόστιμα και μόνιμη «εγγραφή» στον ελαιοκομικό «Τειρεσία», κάτι που θα συνεπάγεται διαρκή υποπτευόμενη δραστηριότητα και μάλιστα επιπλέον 50% προσαύξηση σε περίπτωση υποτροπής.

Το νέο πλαίσιο: Δηλώσεις καρπού και πρόστιμα από το 2026

Ο νόμος (ΦΕΚ Β’ 1749) θεσπίζει υποχρεωτικές δηλώσεις συγκομιδής ελαιοκάρπου στο διάστημα 1η Οκτωβρίου – 31 Μαΐου, αρχής γενομένης από το 2026 με την επιβολή προστίμων. Όσοι δεν δηλώνουν ολόκληρη την ποσότητα του καρπού προς ελαιοποίηση θα έρχονται αντιμέτωποι με 60 ευρώ ανά 100 κιλά διαφοράς ανάμεσα στη δηλωμένη και την πραγματική ποσότητα. Το κλειδί είναι ότι δεν υπάρχει «οροφή» στα πρόστιμα.

Χωρίς «ταβάνι» στο πρόστιμο

Ακόμη και για μερικές χιλιάδες κιλά αδήλωτου καρπού, το συνολικό πρόστιμο μπορεί να ανέλθει σε πολλαπλά χιλιάρικα.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα «αποκρυβής» καρπού

1. Συγκομιδή 32.000 κιλών
   • Ένας επαγγελματίας ελαιοπαραγωγός μαζεύει 32.000 κιλά ελαιοκάρπου με μέση απόδοση 17,5% → περίπου 5,5 τόνοι λάδι.
2. «Κρύβει» 8.500 κιλά
   • Τυπικά δηλώνει στο Gov.gr μόνο 23.500 κιλά, κρατώντας τα 8.500 αδήλωτα για επιπλέον 1,5 τόνο λαδιού.
3. Κίνδυνος προστίμου 5.100€
   • Εάν ο παραγωγός «πιαστεί» σε έλεγχο, τα 8.500 κιλά αδήλωτου καρπού ισοδυναμούν με 60€/100 kg → 8.500/100 × 60 = 5.100 ευρώ πρόστιμο.
4. Έσοδα από τον τενεκέ
   • Αν επιτυχώς «πουληθούν» 1,3 τόνοι επιπλέον λαδιού (85 τενεκέδες) με 4-5€/κιλό, η «γκρίζα ζώνη» μπορεί να επιφέρει αφορολόγητο 5.000-6.500 ευρώ. Με λίγα λόγια, το πρόστιμο ματαιώνει το όποιο πλεονέκτημα.

Κίνδυνος «Τειρεσίας» και 50% προσαύξηση προστίμων

1. Έλεγχοι και υπότροποι
   • Όποιος παραγωγός εντοπιστεί να έχει σημαντική απόκλιση επανέρχεται σε «μαύρη λίστα» των ΔΑΟΚ (εγχώριος ελαιοκομικός «Τειρεσίας»), παρακολουθούμενος στενά κάθε χρονιά.
2. Προσαύξηση 50%
   • Σε περίπτωση υποτροπής, το πρόστιμο αυξάνεται κατά +50%. Δηλαδή, για το ίδιο παράδειγμα 8.500 κιλών, το ποσό θα μπορούσε να «εκτιναχθεί» στις 7.650 ευρώ.

Πώς θα γνωρίζει το Υπουργείο τα «πάντα»;

Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης στοχεύει σε απόλυτη χαρτογράφηση του ελαιοκομικού τομέα:

1. Ελαιοκομικό Μητρώο: Αριθμός ελαιοδέντρων, εμβαδόν, ποικιλίες.
2. Δηλώσεις Συγκομιδής: Πόσο καρπό μάζεψε ο παραγωγός.
3. Δηλώσεις Ελαιοποίησης: Παραγωγή λαδιού και παραστατικά από ελαιοτριβεία.
4. Διασταυρωτικός έλεγχος στο 5% των δηλώσεων βάσει «ανάλυσης κινδύνου» – Έτσι, αποκαλύπτονται τυχόν «παράξενες» αποκλίσεις σε καρπό ή αποδόσεις.

Το τέλος του «τενεκέ» σε ευρεία κλίμακα;

Με τα νέα μαθηματικά, ο τενεκές (παράνομη πώληση) γίνεται επισφαλής εφόσον παραβιάζει τους κανόνες:

• Πρόστιμα πολλών χιλιάδων ευρώ μπορούν να επιβληθούν ανάλογα με την αδήλωτη ποσότητα ελαιοκάρπου.
• Οι παραγωγοί θα καλούνται να δηλώνουν με ακρίβεια κάθε κιλό, αν δεν θέλουν να κινδυνεύουν με παρακολούθηση και αναδρομικούς ελέγχους.

Προαπαιτούμενο: Συμμόρφωση ελαιοτριβείων

Για να λειτουργήσει το νέο σύστημα, πρέπει και τα ελαιοτριβεία να ακολουθήσουν αντίστοιχη διαδικασία ηλεκτρονικής τήρησης παραστατικών (ψηφιακό δελτίο αποστολής κ.λπ.). Δεν αποκλείεται η έκδοση νέου ΦΕΚ που θα υποχρεώνει τα ελαιοτριβεία σε συγκεκριμένο ηλεκτρονικό reporting, ενισχύοντας την ιχνηλασιμότητα παραγωγής.

Συμπέρασμα

Το πρόστιμο των 60 ευρώ ανά 100 κιλά ελαιοκάρπου είναι αρκετά υψηλό ώστε να αποθαρρύνει την κρυφή εμπορία ελαιολάδου σε τενεκέδες, δίχως δήλωση. Οι παραγωγοί που θα επιχειρήσουν «αδήλωτο» λάδι θέτουν σε κίνδυνο χιλιάδες ευρώ σε πρόστιμα, αλλά και το «μητρώο» τους με τις υπηρεσίες της ΔΑΟΚ.

Εάν το Υπουργείο προχωρήσει συστηματικά στην τηλεμετρική καταγραφή (σε κάθε στάδιο: αγρό, ελαιοτριβείο, αποθήκευση), ο «παράλληλος» τενεκές φαίνεται να έχει, πράγματι, «μετρημένες μέρες». Ο έλεγχος στο 5% των δηλώσεων –στοχευμένα βάσει στατιστικής απόκλισης– θα εκθέτει εύκολα τον όποιο «δράστη», ειδικά αν η απόδοση ελαιολάδου αποκλίνει υπερβολικά από την περιφερειακή «νόρμα». Με τη σειρά της, η προσαύξηση 50% σε περίπτωση υποτροπής, διασφαλίζει πως οι «φυγόνομοι» του ελαιοκομικού τομέα θα σκεφτούν δεύτερη φορά πριν επαναλάβουν τέτοιου είδους πρακτικές.

Για περισσότερες ειδήσεις και όλα τα Αγροτικά νέα, επισκεφτείτε το e-Agrotis.gr.

Με πληροφορίες elaiaskarpos.gr