Η σημερινή γεωργία είναι πλέον εκμηχανισμένη. Οι περισσότερες εργασίες γίνονται με χρήση μηχανικής ισχύος. Ιδιαίτερα τα τελευταία λίγα χρόνια, αρχίζει να παρατηρείται σημαντική έλλειψη εργατικών χεριών, γεγονός που κάνει ιδιαίτερα σημαντική την εκτέλεση των εργασιών στον ελάχιστο δυνατό χρόνο. Επιπλέον, η γεωργία έχει ένα ιδιαίτερα μεγάλο κόστος εγκαιρότητας επεμβάσεων.
Εάν, για παράδειγμα, παρουσιαστεί κάποιο παράσιτο, ο αγρότης θα πρέπει να επέμβει άμεσα, καθώς κάθε καθυστέρηση έχει επίπτωση στην παραγωγή του. Κάτι ανάλογο ισχύει και για τις περισσότερες εργασίες. Αν η σπορά δεν γίνει όταν υπάρχει ευκαιρία, μια αλλαγή του καιρού μπορεί να την καθυστερήσει πολύ και αυτό να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην παραγωγή. Τα στοιχεία αυτά μας υποδεικνύουν ότι κάθε αγρόκτημα πρέπει να έχει τον απαραίτητο γεωργικό εξοπλισμό.
Ένα ερώτημα που πρέπει να θέσει ο κάθε παραγωγός στον εαυτό του είναι ποιος είναι ο απαραίτητος εξοπλισμός και πώς αυτός συνδέεται με το κόστος παραγωγής και, τελικά, το κέρδος – εισόδημα που θα αποκτήσει.
Στη χώρα μας, οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις είναι μικρού μεγέθους. Παρόλο που τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να δημιουργούνται μεγάλα αγροκτήματα, ένα σημαντικό μέρος των εκμεταλλεύσεων παραμένει σε μικρό μέγεθος. Τα μεγάλα αγροκτήματα έχουν δυνατότητες να καλύψουν το κόστος διατήρησης και συντήρησης του απαραίτητου εξοπλισμού, κάτι που δεν ισχύει για τα μικρού μεγέθους.
Ας δούμε, όμως, ένα τυπικό αγρόκτημα με μεγάλες καλλιέργειες που έχει 100 – 200 στρέμματα. Τι εξοπλισμό μπορεί να διατηρήσει και ποια είναι τα κριτήρια για την επιλογή του;
Ανάλυση κόστους
Ας δούμε αρχικά ποιο είναι το κόστος εκτέλεσης μιας εργασίας με ένα μηχάνημα. Εκτός από το πετρέλαιο, το κόστος του χειριστή και το κόστος συντήρησης που γίνεται συχνά (αλλαγή λαδιών, γρασάρισμα, αλλαγή υνιών στο άροτρο κ.λπ.), υπάρχει και ένα σημαντικό κόστος από την απόσβεση του κεφαλαίου για την αγορά του εξοπλισμού, αλλά και τη συντήρηση και την επισκευή του κατά κάποια τακτά διαστήματα, όπως η αλλαγή ελαστικών κ.λπ.
Αν το αγρόκτημα έχει ένα τρακτέρ κατάλληλο για όργωμα (με ισχύ πάνω από 100 ίππους), αξίας της τάξεως των 100.000 ευρώ, και πρέπει να αποσβέσει το κεφάλαιο σε 15 χρόνια, ο παραγωγός των 100 στρεμμάτων θα τελειώσει το όργωμα σε δύο μέρες. Όμως, κάθε χρόνο θα πρέπει να πληρώνει (ουσιαστικά είτε να πληρώνει την τράπεζα, αν έχει πάρει δάνειο, ή να βάζει στον λογαριασμό του για να αναπληρώσει τα χρήματα που ξόδεψε) 6.600 ευρώ. Αν αφαιρέσουμε μια τελική αξία του τρακτέρ 10.000 ευρώ, τότε η πληρωμή κάθε χρόνο θα είναι 6.000 ευρώ. Επιπλέον, πρέπει να καταβάλει και τόκους για το κεφάλαιο (για 7,5 χρόνια) που επένδυσε, ας πούμε 5% κάθε χρόνο ή 2.500 ευρώ. Επομένως, το κόστος απόσβεσης είναι 8.500 ευρώ/χρόνο.
Για ένα αγρόκτημα 100 στρεμμάτων, αυτό μας κοστίζει 85 ευρώ/στρ. πριν βάλουμε το τρακτέρ να κινηθεί και να καταναλώνει πετρέλαιο κ.λπ. Πρόκειται για ένα κόστος που είναι δύσκολο να καλυφθεί με μεγάλες καλλιέργειες (σιτάρι, βαμβάκι, καλαμπόκι). Εάν το τρακτέρ αγοραστεί με Σχέδιο Βελτίωσης και έχει 50% επιδότηση, τότε το κόστος πάει στο μισό (42,5 ευρώ/στρ.), που πάλι είναι μεγάλο για να μπορέσει να δώσει κέρδος στον παραγωγό. Αν υπολογίσουμε το κόστος π.χ. οργώματος με κόστος πετρελαίου 1,7 ευρώ/λίτρο και κατανάλωση 4 λίτρα/στρ. ή 6,8 ευρώ/στρ., τότε κάθε μεγάλη καλλιέργεια θα είναι ασύμφορη.
Αν κάνουμε τον ίδιο υπολογισμό για ένα αγρόκτημα 1.000 στρεμμάτων, που χρειάζονται 20 μέρες εργασίας για να οργωθεί, τότε το κόστος γίνεται πολύ λογικό, κοντά στα 4 έως 8 ευρώ/στρ.
Η λογική απάντηση στο ερώτημα «αν ένα αγρόκτημα 100 – 200 στρεμμάτων πρέπει να έχει δικό του τρακτέρ για όργωμα» είναι όχι. Είναι προτιμότερο να κάνει την εργασία ένας επαγγελματίας με γεωργικά μηχανήματα, καθώς το κόστος θα είναι σαφώς χαμηλότερο.
Ένα μειονέκτημα των τρακτέρ μεγάλης ισχύος κατάλληλων για όργωμα είναι ότι έχουν μεγάλο βάρος. Όταν το χρησιμοποιούμε για εργασίες που χρειάζονται μικρή ισχύ, π.χ. σπορά, ψεκασμούς ή διανομή λιπάσματος, τότε καταναλώνουν περισσότερο πετρέλαιο από ένα τρακτέρ μικρότερης ισχύος. Επίσης, τα μεγάλα τρακτέρ έχουν μεγαλύτερο κόστος συντήρησης και επισκευών (περισσότερα λάδια, μεγαλύτερο κόστος αλλαγής ελαστικών κ.λπ.). Κανονικά ένα αγρόκτημα πρέπει να έχει δύο τρακτέρ, ένα για βαριές εργασίες (όργωμα, μεταφορές) και ένα για ελαφρές εργασίες (προετοιμασία εδάφους, σπορά, ψεκασμοί). Αυτό μάλλον είναι πολυτέλεια για τα μικρά ελληνικά αγροκτήματα που πληρώνουμε με μεγαλύτερο κόστος εκτέλεσης εργασιών (περισσότερο καύσιμο κ.λπ.).
 |
| Εδώ έρχεται το επόμενο ερώτημα: Πρέπει να έχει μηχανήματα ένα αγρόκτημα 100 – 200 στρεμμάτων με μεγάλες καλλιέργειες; Η γνώμη μου είναι ότι αν πρέπει να έχει ένα μηχάνημα, αυτό είναι το ψεκαστικό. (photo/ypaithros.gr) |
Απαραίτητο το ψεκαστικό μηχάνημα για μεγάλες καλλιέργειες
Εδώ έρχεται το επόμενο ερώτημα: Πρέπει να έχει μηχανήματα ένα αγρόκτημα 100 – 200 στρεμμάτων με μεγάλες καλλιέργειες; Η γνώμη μου είναι ότι αν πρέπει να έχει ένα μηχάνημα, αυτό είναι το ψεκαστικό.
Ο ψεκασμός, όταν έχουμε προσβολή, πρέπει να γίνει άμεσα για να μειωθεί στο ελάχιστο η ζημία. Βέβαια, και αυτό το κόστος είναι ιδιαίτερα υψηλό. Ένα μικρό τρακτέρ με ψεκαστικό κοστίζει κοντά στα 50.000 ευρώ, που η απόσβεσή του είναι για 100 στρέμματα 21 ευρώ/στρ. (με επιδότηση 50%), που και αυτό είναι ιδιαίτερα ακριβό για τους συνήθεις κύκλους εργασιών της μεγάλης καλλιέργειας.
Είναι προφανές ότι το κόστος αγοράς των μηχανημάτων είναι πια τόσο μεγάλο που τα μικρά αγροκτήματα δεν μπορούν να καλύψουν το κόστος διατήρησής τους.
Καλλιέργειες υψηλής αξίας
Η κατάσταση του κόστους χρήσης μηχανικού εξοπλισμού είναι διαφορετική αν μέρος του αγροκτήματος καλλιεργηθεί με οπωροκηπευτικά. Στην περίπτωση αυτή, ο κύκλος εργασιών ανά στρέμμα αυξάνεται κατακόρυφα, καθώς για τις ξηρικές μεγάλες καλλιέργειες από 60 – 100 ευρώ/στρ. πάμε σε 200 – 350 ευρώ/στρ. και για τις αρδευόμενες πάμε σε 1.000 ευρώ/στρ. ή και περισσότερα.
Ουσιαστικά, το κόστος του τρακτέρ από 10%-20% του κύκλου εργασιών στη μεγάλη καλλιέργεια πέφτει κάτω από 2% για καλλιέργειες υψηλής αξίας. Για αυτό υποστηρίζω ότι τα μικρά αγροκτήματα πρέπει να μεταφέρουν ένα μέρος των εκτάσεων σε καλλιέργειες υψηλής αξίας που θα αυξήσουν τον κύκλο εργασιών και τα κέρδη των παραγωγών, αλλά και της εθνικής οικονομίας γενικότερα. Είναι εύκολη αυτή η μετάβαση; Υπάρχουν κάποιες δομές που θα καθοδηγήσουν και θα βοηθήσουν τους αγρότες σε αυτήν;
Η άμεση απάντηση είναι ότι στη χώρα δεν υπάρχει σύστημα γεωργικών εφαρμογών που να συμβουλεύει και να καθοδηγεί τους αγρότες, δεν υπάρχει σύστημα διαρκούς εκπαίδευσης των αγροτών ούτε και σύνδεση γεωργικής έρευνας και παραγωγής.
Συνεργασία μεταξύ αγροτών
Η δεύτερη δυνατότητα μείωσης του κόστους μπορεί να προκύψει από κάποια μορφή συνεργασίας μεταξύ των παραγωγών η οποία θα αυξήσει τη χρήση του εξοπλισμού και θα μειώσει το κόστος παραγωγής. Θα μπορούσαν, δηλαδή, άλλοι αγρότες να έχουν από ένα τρακτέρ μεγάλης ισχύος και άλλοι μικρής, με διαφορετικά παρελκόμενα, και να ανταλλάσσουν εργασίες.
Αυτό θα αύξανε τη χρήση του εξοπλισμού και θα μείωνε αντίστοιχα την επιβάρυνση από τις αποσβέσεις. Τέτοιες μορφές συνεργασίας έχουν αναπτυχθεί σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες με τη μορφή συνεταιρισμών ανταλλαγής εργασιών με μηχανήματα, που στα αγγλικά τα ονομάζουν «machinery rings». Ο συνεταιρισμός έχει έναν κεντρικό υπολογιστή, που το κάθε μέλος δηλώνει τι μηχανήματα έχει και πόσο χρόνο για εργασίες μπορεί να διαθέσει σε άλλους αγρότες. Ο συνεταιρισμός κοστολογεί τις εργασίες και φέρνει σε επαφή αγρότες με περίσσευμα και ανάγκες, που συνεργάζονται υπό την επίβλεψη του συνεταιρισμού.
Στο τέλος βγαίνει ο λογαριασμός και πληρώνεται ό,τι υπόλοιπο υπάρχει. Έχω επίγνωση της δυσπιστίας των αγροτών (και, δυστυχώς, όλων των Ελλήνων) απέναντι στους συνεταιρισμούς, αλλά είναι ένας τρόπος να συνεχίσουμε να διατηρούμε βιώσιμες τις μικρές εκμεταλλεύσεις που διαθέτουμε και να μην οδηγήσουμε σε δημιουργία πολύ μεγάλων αγροκτημάτων που θα στέκουν καλύτερα οικονομικά.
Γράφει
 |
| Θεοφάνης Γέμτος, ομότιμος καθηγητής του Τμήματος Γεωπονίας Φυτικής Παραγωγής & Αγροτικού Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας |
Πηγή – ypaithros.gr
