Κατά τη διάρκεια του φαινολογικού κύκλου της ελιάς, μεταξύ Αυγούστου και Σεπτεμβρίου, οι ελιές εισέρχονται σε μια κρίσιμη φάση σχηματισμού λαδιού, όπου τα σάκχαρα μετατρέπονται σε λίπη μέσω σύνθετων βιοχημικών διεργασιών.
Αυτή η διαδικασία είναι καθοριστική για την παραγωγή ελαιολάδου υψηλής ποιότητας και απαιτεί την προσεκτική διαχείριση των λιπασμάτων και των μικροστοιχείων για τη διασφάλιση της υγείας των δέντρων και της ποιότητας του παραγόμενου λαδιού.
Όπως όλα τα φυτά, έτσι και η ελιά ακολουθεί έναν φυσιολογικό κύκλο που οδηγεί στην ωρίμανση των καρπών της, απαραίτητος για την αναπαραγωγή της και για την παραγωγή ελαιολάδου. Κατά τη διάρκεια αυτού του φαινολογικού κύκλου, οι ελιές έχουν πλέον φτάσει στο 90% του τελικού τους μεγέθους και, μέσα τους, στον πολτό, η ωρίμανση οδηγεί στον σχηματισμός λιπών (λιπογένεση). Αυτή η διαδικασία ξεκινά στα τέλη Ιουλίου, μετά τη σκλήρυνση του πυρήνα και εντείνεται μεταξύ τέλους Αυγούστου και Σεπτεμβρίου, ολοκληρώνοντας γύρω στα μέσα Οκτωβρίου.
Ο ρόλος των σακχάρων
Τα σάκχαρα, κυρίως η γλυκόζη που υπάρχει στον πολτό, εμπλέκονται σε αυτόν τον σχηματισμό λιπών. Αυτά τα σάκχαρα, μετατρέπονται σε πιο απλά μόρια μέσω μιας αντίδρασης που ονομάζεται «γλυκόλυση», που σημαίνει «διάσπαση του σακχάρου».
Η γλυκόλυση είναι απαραίτητη για την παραγωγή ενέργειας στα κύτταρα και εκτελεί διάφορες λειτουργίες στο μεταβολισμό των φυτών. Αυτή η διαδικασία, μέσω ξεχωριστών οδών, παράγει δύο ενώσεις: μια αλκοόλη, τη γλυκερόλη και τα λιπαρά οξέα. Μετά από περαιτέρω βήματα, φτάνουμε στον σχηματισμό γλυκερίνης. Ένα άλλο προϊόν γλυκόζης είναι το ακετυλο συνένζυμο Α, το οποίο μετατρέπεται σε συνένζυμο μαλονυλίου Α, ξεκινώντας τη δημιουργία λιπών. Σχηματίζεται επομένως μια αλυσίδα μορίων άνθρακα, η οποία δημιουργεί διάφορα λιπαρά οξέα: παλμιτικό οξύ, ελαϊκό οξύ, λινολεϊκό οξύ και στεατικό οξύ.
Όταν αυτά τα λιπαρά οξέα έρχονται σε επαφή με τη γλυκερίνη, την αλκοόλη που συντίθεται και υπάρχει στα κύτταρα του πολτού, ενώνονται μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται εστεροποίηση, από την οποία σχηματίζονται τα τριγλυκερίδια, τα οποία αποτελούν το 98% του ελαιολάδου.
Λιπάσματα και μικροστοιχεία
Για την ελιά, τόσο τα σάκχαρα όσο και τα λίπη είναι απαραίτητα για τον κύκλο ζωής, από το σχηματισμό σπόρων έως τη συσσώρευση ενεργειακών αποθεμάτων. Ωστόσο, για τους ανθρώπους, το κύριο ενδιαφέρον έγκειται στα λίπη ή στο λάδι που λαμβάνεται από αυτά.
Αυτό είναι απαιτητικό ενεργειακό έργο για την ελιά, η οποία το βλέπει να συμμετέχει για περισσότερες από 200 ημέρες το χρόνο, καθιστώντας απαραίτητη την προσεκτική αξιολόγηση των εισροών λιπασμάτων, συμπεριλαμβανομένων των μικροστοιχείων.
Κατά τη διάρκεια της ελαιοποίησης, τα ελαιόδεντρα χρειάζονται απαραίτητα μικροστοιχεία για το μεταβολισμό τους. Τα πιο σημαντικά μικροστοιχεία περιλαμβάνουν το βόριο (B), τον σίδηρο (Fe), τον ψευδάργυρο (Zn), το μαγγάνιο (Mn) και το ασβέστιο (Ca). Αυτά επιτρέπουν την ταχεία απορρόφηση των στοιχείων από τους ιστούς που τα χρειάζονται, όπως τα φύλλα και οι ελιές, όπου υπάρχει δραστηριότητα χλωροφύλλης μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου.
Η διαφυλλική λίπανση, είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε μη αρδευόμενους ελαιώνες, όπου η έλλειψη νερού στο έδαφος δυσχεραίνει την απορρόφηση των μεταλλικών στοιχείων, ακόμη και αν υπάρχουν σε επαρκείς ποσότητες. Εάν είναι απαραίτητο, για παράδειγμα σε χρόνια υψηλής παραγωγής, μπορούν να γίνουν παρεμβάσεις και στην προ – συγκομιδή, με στόχο την τόνωση και την παράταση της βλαστικής δραστηριότητας, βοηθώντας έτσι το φυτό να αναπληρώσει τα αποθέματα που θα είναι απαραίτητα για την ανάκτηση της βλαστικής ανάπτυξης του την επόμενη χρονιά.
Το ασβέστιο (Ca) ιδιαίτερα, είναι σημαντικό στη φάση της ωρίμανσης, βελτιώνει τις μηχανικές ιδιότητες των ελιών, κάνοντας το δέρμα πιο ανθεκτικό στις κρούσεις. Επιπλέον, παρατηρήθηκε αύξηση της παραγωγής λαδιού στον πολτό και υψηλότερη συγκέντρωση φαινολικών.
Nανο – λιπάσματα
Τα τελευταία χρόνια, καινοτόμες συνθέσεις νανο-λιπασμάτων έχουν εισαχθεί στην αγορά. Τα θρεπτικά σωματίδια σε αυτά τα σκευάσματα είναι εξαιρετικά μικρά σε μέγεθος, γεγονός που τα καθιστά αποτελεσματικά ακόμη και σε χαμηλές δόσεις. Όντας τόσο μικρά (νανο), έχουν υψηλή επιφάνεια επαφής και είναι λιγότερο επιρρεπή σε έκπλυση εάν εφαρμοστούν διαφυλλικά.
Αυτά τα λιπάσματα βελτιώνουν την αποδοτικότητα χρήσης, επιτρέποντας ταχύτερη απορρόφηση και μείωση των απορριμμάτων, χάρη στη μεγαλύτερη διαθεσιμότητα θρεπτικών ουσιών για τα φυτά.
Τα νανο-λιπάσματα αντιπροσωπεύουν μια πολλά υποσχόμενη επιλογή για τη βελτίωση της διατροφής των φυτών, αλλά είναι σημαντικό να τα χρησιμοποιείτε σωστά και προσεκτικά.
Προσοχή στον χρόνο και τον τρόπο εφαρμογής. Κατά τη διαφυλλική λίπανση, ειδικά το καλοκαίρι, είναι απαραίτητο να προσέχουμε τις συνθήκες εφαρμογής. Αποφύγετε τις ζεστές μέρες, με σχετική υγρασία κάτω από 70%, και ανέμους υψηλότερους από 7 – 8 χιλιόμετρα την ώρα, καθώς το νερό στο διάλυμα τείνει να εξατμίζεται γρήγορα, περιορίζοντας έτσι την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών.
Francesco Cherubini
OlivoNews, GIORNALE DI OLIVICOLTURA E PENSIERO CIRCOLARE
Για να μάθετε περισσότερα για τις βέλτιστες πρακτικές λίπανσης και την υποστήριξη της παραγωγής ελαιολάδου, επισκεφτείτε το e-Agrotis.gr.
