Ήταν το έτος 1959, όταν ο τότε Πρόεδρος των Ελλήνων Βιομηχάνων, Αλέξανδρος Τσάτσος, εισηγήθηκε, κατά τη διάρκεια της 24ης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ), στον τότε Πρωθυπουργό της Ελλάδας, Κωνσταντίνο Καραμανλή, την ίδρυση της Ελληνικής Βιομηχανίας Ζάχαρης (ΕΒΖ). Αφού τον άκουσε προσεκτικά, έλαβε αστραπιαία την απόφαση να δημιουργηθεί η ΕΒΖ Α.Ε., με έδρα τη Θεσσαλονίκη. Πράγματι, έτσι κι έγινε. Η εν λόγω εισήγηση του Αλέξανδρου Τσάτσου και η αστραπιαία θετική απόφαση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, οδήγησαν στην ίδρυση της μεγαλύτερης και ιστορικότερης ελληνικής γεωργικής βιομηχανίας της χώρας, η οποία έμελλε να μετασχηματίσει ριζικά την οικονομία της Κεντρικής και της Βόρειας Ελλάδας. Κύριος μέτοχος της εταιρείας, καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας της, ήταν η Αγροτική Τράπεζα.
Εύλογα μπορεί να αναρωτηθεί κάποιος, πώς είναι δυνατόν, ο τότε Πρωθυπουργός της χώρας, να οδηγηθεί τόσο γρήγορα, σε μια κομβικής σημασίας για τη χώρα, απόφαση: Τα κύρια επιχειρήματα είναι δύο: Πρώτον, ο Αλέξανδρος Τσάτσος, πριν αποφασίσει να προχωρήσει στην εισήγησή του, γνώριζε, όπως όλοι, ότι ο τότε Πρωθυπουργός της Ελλάδας ήταν «εραστής» του πρωτογενή τομέα της οικονομίας και της πρωτογενούς παραγωγής. Η ιστορία και η πορεία των εργοστασίων παραγωγής ζάχαρης, με σειρά ίδρυσης, στη Λάρισα, στο Πλατύ Ημαθίας, στις Σέρρες, στην Ξάνθη και στην Ορεστιάδα, έδειξαν, ότι τόσο η Θεσσαλία όσο και η Βόρεια Ελλάδα, ωφελήθηκαν τα μέγιστα, από τη δημιουργία αυτών των πέντε εργοστασίων.
Το δεύτερο επιχείρημα σχετίζεται με το τεράστιο συναλλαγματικό όφελος που θα αποκόμιζε την εποχή εκείνη η χώρα, καθότι δεν θα ήταν αναγκασμένη να εισάγει ζάχαρη από το εξωτερικό. Πράγματι, στόχος των εργοστασίων ΕΒΖ, ήταν η αυτάρκεια – η κάλυψη της εγχώριας κατανάλωσης ζάχαρης-. Σταδιακά, από το 1959, η εταιρεία πέτυχε τον στόχο. Υπολογίζεται δε, ότι περίπου στα μέσα της δεκαετίας του 1970, το όφελος για την ελληνική οικονομία άγγιζε τα 300.000.000 δολάρια, ετησίως.
 |
| Η ιστορία και η πορεία των εργοστασίων παραγωγής ζάχαρης, με σειρά ίδρυσης, στη Λάρισα, στο Πλατύ Ημαθίας, στις Σέρρες, στην Ξάνθη και στην Ορεστιάδα, έδειξαν, ότι τόσο η Θεσσαλία όσο και η Βόρεια Ελλάδα, ωφελήθηκαν τα μέγιστα, από τη δημιουργία αυτών των πέντε εργοστασίων |
Κορωνίδα και των πέντε εργοστασίων, συνεπώς και της ίδιας της εταιρείας, ήταν το εργοστάσιο παραγωγής της Λάρισας, την κατασκευή του οποίου είχε αναλάβει γερμανική κατασκευαστική εταιρεία. Τελικά, το πρώτο εργοστάσιο της ΕΒΖ, άρχισε να λειτουργεί στη Λάρισα, το 1962. Στη συνέχεια, ακολούθησαν τα εργοστάσια στο Πλατύ Ημαθίας και Σερρών το 1965 (από Ιταλική κατασκευαστική εταιρεία), και από το 1969 έως το 1974 τα εργοστάσια σε Ξάνθη και Ορεστιάδα, τα οποία αναμόρφωσαν πλήρως την οικονομία της περιοχής, ενώ παράλληλα συνέβαλαν στη διατήρηση του πληθυσμού εκεί. Τα δύο τελευταία εργοστάσια κατασκευάστηκαν από Πολωνική εταιρεία, μέσω συμφωνίας «Clearing», η οποία στην ουσία περιλάμβανε την κατασκευή των εργοστασίων από τους Πολωνούς (βιομηχανικά προϊόντα), έναντι ελληνικών γεωργικών προϊόντων.
 |
| Κορωνίδα και των πέντε εργοστασίων, συνεπώς και της ίδιας της εταιρείας, ήταν το εργοστάσιο παραγωγής της Λάρισας |
Το εργοστάσιο παραγωγής της Λάρισας, ήταν πράγματι το μεγαλύτερο και πιο προσοδοφόρο της εταιρείας ΕΒΖ Α.Ε., γεγονός που αποδείχθηκε και από την παρακμάζουσα πορεία όλων των εργοστασίων, όταν το εργοστάσιο παραγωγής στη Λάρισα, έκλεισε. Υπολογίζεται, ότι η παραγωγή του εργοστασίου Λαρίσης κυμαινόταν μεταξύ 80.000 και 100.000 τόνων ζάχαρης ετησίως, ενώ η βασική προμήθεια σε τεύτλα του εργοστασίου προερχόταν από καλλιέργειες του Νομού Λάρισας και του θεσσαλικού κάμπου, ευρύτερα. Ειδικότερα, η Λάρισα καλλιεργούσε 100.000 με 150.000 στρέμματα ζαχαρότευτλα, ετησίως.
 |
| Υπολογίζεται, ότι η παραγωγή του εργοστασίου Λαρίσης κυμαινόταν μεταξύ 80.000 και 100.000 τόνων ζάχαρης ετησίως, ενώ η βασική προμήθεια σε τεύτλα του εργοστασίου προερχόταν από καλλιέργειες του Νομού Λάρισας και του θεσσαλικού κάμπου |
Ο Λαρισαίος κ. Γρηγόρης Γώγος, από το 1968 και για 36 χρόνια, ήταν βασικό στέλεχος της εταιρείας, καθώς για τα πρώτα 6 χρόνια ήταν τμηματάρχης στις οικονομικές και διοικητικές υπηρεσίες του εργοστασίου της Λάρισας, και στη συνέχεια Προϊστάμενος Τμημάτων και Προϊστάμενος των αντίστοιχων υπηρεσιών. Ανασύροντας όλες αυτές τις μνήμες από την ιστορία της εταιρείας, θυμάται ότι ένα από τα βασικότερα προβλήματα που είχε να αντιμετωπίσει το εργοστάσιο της Λάρισας, αλλά και τα υπόλοιπα τέσσερα, κατά την έναρξη της λειτουργίας τους, ήταν η στελέχωση. Στη μετεμφυλιακή Ελλάδα, ήταν αδύνατον να βρεθούν τα άτομα που θα μπορούσαν να στελεχώσουν αυτά τα εργοστάσια, καθώς υπήρχε παντελής έλλειψη εμπειρίας, τεχνογνωσίας και εξειδίκευσης στην παραγωγή ζάχαρης. Η λύση για την αρχική στελέχωση του εργοστασίου της Λάρισας, δόθηκε από «Αιγυπτιώτες» Έλληνες, οι οποίοι είχαν εργαστεί σε γαλλικές βιομηχανίες ζάχαρης της Αιγύπτου. Επιπλέον, η γερμανική κατασκευαστική εταιρεία, ανέλαβε την υποχρέωση να εκπαιδεύσει και να μεταφέρει την τεχνογνωσία στους Έλληνες εργαζόμενους του εργοστασίου της Λάρισας.
Η εμβληματική αυτή πορεία της μεγαλύτερης γεωργικής βιομηχανίας της χώρας, έμελλε να τελειώσει κάπως άδοξα, και αναπάντεχα το 2007, καθώς όταν έκλεισε το εργοστάσιο παραγωγής στη Λάρισα, ήταν πλήρως εκσυγχρονισμένο και σε μεγάλο βαθμό σε απόσβεση. Σύμφωνα με τον κ. Γώγο, ο εκσυγχρονισμός των εργοστασίων παραγωγής ζάχαρης σε Ελλάδα και Ευρώπη, ήταν επιβεβλημένος προκειμένου αυτά να επιτύχουν τη βιωσιμότητά τους. Πράγματι, σταδιακά, ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, το ισοζύγιο (εισαγωγές-εξαγωγές) σε προϊόντα μεταβλήθηκε σημαντικά. Ειδικά στη ζάχαρη, οι αλλαγές σε όλη την Ευρώπη ήταν σημαντικές, με δεδομένο ότι η εισαγωγή της ζάχαρης σε πολύ χαμηλότερη τιμή από τις τρίτες χώρες αυξήθηκε. Ως αποτέλεσμα, τα εργοστάσια παραγωγής ζάχαρης στην Ευρώπη θεωρήθηκαν ασύμφορα. Η μόνη λύση για την επιβίωσή τους, ήταν ο εκσυγχρονισμός τους, μέσω της παραγωγής προϊόντων με βάση τη ζάχαρη και τη μελάσα, κάτι όμως που στην Ελλάδα δεν έγινε ποτέ. Κατά συνέπεια, η σταδιακή παρακμή των ελληνικών εργοστασίων ζάχαρης ήταν αναπόφευκτη, και το κλείσιμο του πρώτου εξ αυτών στη Λάρισα, ήρθε το 2007.
Γεννάται βέβαια το ερώτημα, πώς ένα εργοστάσιο, πλήρως εκσυγχρονισμένο και οικονομικά υγιές, όπως ήταν αυτό της Λάρισας, τελικά έκλεισε, συμπαρασύροντας μαζί του και τα υπόλοιπα τέσσερα. Μάλλον, η ίδια η ιστορία της χώρας θα αποφανθεί για την ορθότητα πάσης φύσεως σχετικών αποφάσεων …
 |
| Η μόνη λύση για την επιβίωσή τους, ήταν ο εκσυγχρονισμός τους, μέσω της παραγωγής προϊόντων με βάση τη ζάχαρη και τη μελάσα, κάτι όμως που στην Ελλάδα δεν έγινε ποτέ. Κατά συνέπεια, η σταδιακή παρακμή των ελληνικών εργοστασίων ζάχαρης ήταν αναπόφευκτη, και το κλείσιμο του πρώτου εξ αυτών στη Λάρισα, ήρθε το 2007 |
Σήμερα, η εταιρεία ΕΒΖ Α.Ε., ως «brand» υπάρχει, δεν θυμίζει όμως σε τίποτα, την αίγλη των 50 ετών, από τη λειτουργία των 5 ελληνικών εργοστασίων. Το 1999, η εταιρεία αγόρασε δύο εργοστάσια παραγωγής ζάχαρης στη Σερβία, τα οποία και λειτουργεί μέχρι σήμερα, εισάγοντας σημαντικές ποσότητες ζάχαρης στη χώρα.
Πληροφορίες – Γρηγόρης Γώγος, Αθανάσιος Γκαντάρας
Φωτογραφίες – Γρηγόρης Γώγος, Βαγγέλης Ρηγόπουλος (Φωτοθήκη)
Ρεπορτάζ – Κατερίνα Δημηνίκου
Πηγή – onlarissa.gr
