Το κλιματικό χάος είναι πραγματικό. Εκφράζεται κυρίως με μια τάση αύξησης των μέσων θερμοκρασιών σε όλες τις οινοπαραγωγικές περιοχές του πλανήτη, αλλά και με ακανόνιστα καιρικά μοτίβα. Το αμπέλι όπως είναι γνωστό είναι πολύ ευαίσθητο στις αλλαγές του κλίματος για αυτό και οι επιστήμονες έχουν διερευνήσει τρόπους για να αντιμετωπίσουν τις υψηλές θερμοκρασίες και τον αυξημένο κίνδυνο ξηρασίας. Κάποιες από αυτές τις επιλογές παρουσιάζονται παρακάτω.
Η αλλαγή ποικιλίας
Μια μακροπρόθεσμη επιλογή είναι η φύτευση ποικιλιών που ταιριάζουν καλύτερα σε θερμότερες συνθήκες. Αυτές μπορούν να περιλαμβάνουν ποικιλίες με μεγαλύτερο βλαστικό κύκλο και καλύτερες αντοχές στην ξηρασία. Για πολλές περιοχές όμως αυτό δεν είναι εύκολο να γίνει, επειδή οι συγκεκριμένες ποικιλίες αποτελούν μέρος της ιδιαίτερης ταυτότητας της κάθε περιοχής. Μια άλλη επιλογή είναι η διατήρηση της ποικιλίας αλλά η επιλογή συγκεκριμένων κλώνων της. Όσον αφορά τις νέες ποικιλίες, θα μπορούσαν είτε να δημιουργηθούν νέες μέσα από προγράμματα βελτίωσης, είτε να επιλεχθούν άλλες από διαφορετικές περιοχές. Για παράδειγμα στην περιοχή του Μπορντώ εγκρίθηκαν κάποιες νέες ποικιλίες σε πειραματική βάση όπως η Touriga Nacional, συνυπολογίζοντας κα την αντοχή στις ασθένειες και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
Χρήση διαφορετικών υποκειμένων
Παρότι πολλές φορές υποτιμούνται, τα υποκείμενα είναι σημαντικά εργαλεία και μπορούν να βοηθήσουν προσφέροντας καλύτερη αντοχή στην ξηρασία και κρατώντας το πρέμνο σε χαμηλότερα μεγέθη, με αποτέλεσμα να χρειάζεται λιγότερο νερό. Τα υποκείμενα είναι ένα ζήτημα στον οινικό κόσμο, επειδή όλοι φαίνονται να χρησιμοποιούν μια περιορισμένη ομάδα τους, τα περισσότερα από τα οποία αναπτύχθηκαν πριν από έναν αιώνα. Η έρευνα για νέα υποκείμενα είναι ένας τομέας που θα μπορούσε να εξελιχθεί περαιτέρω.
Ο καολίνης
Ο καολίνης είναι ένα αργιλοπυριτικό ορυκτό που εφαρμόζεται κατευθείαν στα φύλλα και λειτουργεί ως ”αντηλιακό”. Συνήθως ψεκάζεται προληπτικά στα πρέμνα πριν από καύσωνες. Ο καολίνης μειώνει σημαντικά τη θερμοκρασία των φύλλων γεγονός που επιτρέπει στα φύλλα να συνεχίζουν να φωτοσυνθέτουν περισσότερο. Επίσης, προστατεύει τα φύλλα και τα σταφύλια από ηλιακά εγκαύματα. Η χρήση του καολίνη στη γεωργία χρονολογείται από τη δεκαετία του 1930 αλλά μόλις πρόσφατα εφαρμόστηκε στα αμπέλια. Ο καολίνης προσφέρεται στο εμπόριο ως βρέξιμη σκόνη που αραιώνεται με νερό και ψεκάζεται. Τα σωματίδια πρέπει να έχουν διάμετρο μικρότερη από 2μm και να απλώνονται κατά την εφαρμογή για να δημιουργηθεί ένα ομοιόμορφο φιλμ.
Δίχτυ σκίασης
Ένας από τους κίνδυνους για την αμπελουργία σε θερμά κλίματα ή σε ασυνήθιστα θερμές χρονιές είναι ο κίνδυνος ηλιακών εγκαυμάτων. Ειδικά τα ερυθρά σταφύλια, αν εκτεθούν υπερβολικά σε απευθείας επαφή με τις ηλιακές ακτινοβολίες μπορεί να έχουν προβλήματα κατά την ωρίμανση. Αν τα πρέμνα αντιμετωπίσουν μεγάλο υδατικό στρες τότε μπορεί να χάσουν τα βασικά τους φύλλα και έτσι τα σταφύλια να μείνουν εκτεθειμένα στον ήλιο. Το πρόβλημα γίνεται εντονότερο όταν ο προσανατολισμός των γραμμών είναι βορράς-νότος, αφήνοντας τη μια πλευρά του φυλλικού τοιχώματος εκτεθειμένη στον απογευματινό ήλιο που οι θερμοκρασίες είναι συνήθως υψηλότερες. Μια λύση για τον κίνδυνο υπερβολικής έκθεσης στον ήλιο είναι η χρήση διχτυών σκίασης. Η εφαρμογή τους μέχρι τώρα έχει αποφέρει ενθαρρυντικά αποτελέσματα.
Άρδευση κατά τη διάρκεια των περιόδων καύσωνα
Η εφαρμογή άρδευσης μπορεί να αποτρέψει τις απώλειες φύλλων στη ζώνη της καρποφορίας. Η άρδευση κατά τη διάρκεια ενός καύσωνα είναι ακόμα πιο σημαντική στα νεαρά πρέμνα που τα ριζικά τους συστήματα είναι ρηχά.
Τροποποίηση των στρατηγικών άρδευσης
Αλλαγή της στρατηγική άρδευσης με εφαρμογή λιγότερων ποτισμάτων με μεγαλύτερο όγκο νερού. Με αυτόν τον τρόπο το νερό κατεβαίνει βαθύτερα στο έδαφος, προσομοιώνοντας με το φυσικό φαινόμενο της βροχής. Στην αντίθετη περίπτωση που οι εφαρμογές αρδεύσεις είναι συχνότερες με μικρότερο όγκο νερού, οι ρίζες αναπτύσσονται στο ανώτερο επίπεδο του εδάφους και το πρέμνο γίνεται πιο ευάλωτο στην ξηρασία. Επίσης, η άρδευση πρέπει να εφαρμόζεται μόνο όταν είναι πραγματικά απαραίτητο, για να μην δημιουργείται περαιτέρω ανάπτυξη της βλάστησης. Η διατήρηση ενός μικρού συγκριτικά φυλλικού τοιχώματος βοηθά στην ανθεκτικότητα απέναντι στις ασθένειες και απαιτεί λιγότερο νερό να διατηρηθεί.
Αλλαγές στο σύστημα διαμόρφωσης των πρέμνων
Η διατήρηση μικρού μεγέθους πρέμνων ταιριάζει ιδανικά σε θερμά κλίμακα, αφού χρειάζονται λιγότερο νερό για να διατηρηθούν και τα σταφύλια έχουν καλύτερη πρόσβαση στις ακτίνες του ήλιου. Δεν βολεύουν όμως όλες οι ποικιλίες για τη δημιουργία πρέμνων με περιορισμένο υπέργειο τμήμα. Μια εναλλακτική λύση είναι το πρέμνο να απλωθεί λίγο περισσότερο σε πλάτος από ότι σε ύψος, σαν ομπρέλα. Το σύστημα αυτό επιτρέπει στο διακεκομμένο φώς να φτάσει στα σταφύλια.
Εδαφοκάλυψη
Οι θερμοκρασίες του εδάφους στις οινοπαραγωγικές περιοχές της Ν. Ευρώπης την περίοδο του καλοκαιριού, μπορούν εύκολα να φτάσουν τους 50⁰C. Η παρουσία εδαφοκάλυψης μπορεί να συγκρατήσει τις πολύ υψηλές και επιβλαβείς θερμοκρασίες στα εδάφη και να συμβάλει στη διατήρηση της υγρασίας. Ένας τρόπος για να επιτευχτεί αυτό είναι το “τσάκισμα” των φυτών εδαφοκάλυψης ή της ιθαγενής βλάστησης, αντί για το κόψιμο της στις γραμμές. Η περίοδος που προτείνεται η εφαρμογή της συγκεκριμένης τεχνικής, είναι λίγο καιρό μετά την έναρξη της καλλιεργητικής περιόδου.
Αύξηση της οργανικής ουσίας στο έδαφος
Η αύξηση της οργανικής ουσίας στο έδαφος αυξάνει την ικανότητα συγκράτησης του νερού στο έδαφος. Αυτό συμβαίνει και μέσω της βλάστησης που μπορεί να υποστηρίξει η μεγαλύτερη συγκέντρωση οργανικής ουσίας. Επίσης, η οργανικής ουσία βοηθά τη δομή του εδάφους, έτσι ώστε όταν βρέχει, το νερό να εισέρχεται στο έδαφος και να περιορίζει στο ελάχιστο τις απώλειες από επιφανειακή απορροή.
Αγροδασοπονία
Μια πρόσφατη τάση είναι η καλλιέργεια δέντρων σε αμπελώνες. Συνήθως αυτά θα είναι μέρος ενός φράχτη που διασχίζει τον αμπελώνα και λειτουργεί ως ένας βιολογικός διάδρομος. Στη συγκεκριμένη μέθοδος απαιτείται αρκετός χρόνος, ώστε τα δέντρα να αναπτυχθούν σε πλήρη ύψη. Επίσης, χρειάζεται προσοχή στης φυτεύσεις, αφού τα χρησιμοποιούμενα είδη πρέπει να ταιριάζουν με τη χλωρίδα της περιοχής. Τα δέντρα μπορούν να βοηθήσουν στην παροχή σκιάς, στη μείωση των μέσων θερμοκρασιών σε επίπεδο μικροκλίματος και να αυξήσουν την βιοποικιλότητα. Για τη φύτευση δέντρων υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον, ιδιαίτερα στη Γαλλία.
Γράφει
Δημήτρης Καραχάλιος, οινολόγος
Πηγή – Wineanorak (oinologia.gr)
