Οι συνθήκες ξηρασίας και οι υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού προκαλούν σημαντική ανησυχία στους ελαιοκαλλιεργητές, καθώς επηρεάζουν αρνητικά την παραγωγή. Οι κλιματικές αλλαγές επηρεάζουν τις φαινολογικές φάσεις της ελιάς, από την ανάπτυξη της βλάστησης μέχρι την άνθηση και την ανάπτυξη του καρπού.
Θερμοκρασίες άνω των 35°C μπορούν να περιορίσουν την ανάπτυξη των καρπών και των βλαστών.
Ανάπτυξη της Ελιάς και των Καρπών
Στο βόρειο ημισφαίριο, η ελιά αναπτύσσεται σε δύο περιόδους: από Μάρτιο μέχρι μέσα Ιουλίου και από Σεπτέμβριο μέχρι μέσα Οκτωβρίου, εφόσον υπάρχει διαθέσιμο νερό. Η βέλτιστη θερμοκρασία για την ανάπτυξη της ελιάς είναι από 10 έως 30°C, αλλά θερμοκρασίες πάνω από 35°C μπορούν να περιορίσουν την ανάπτυξη των καρπών και των βλαστών. Η ανάπτυξη της ελιάς χωρίζεται σε τρεις φάσεις: αρχική ταχεία ανάπτυξη, επιβράδυνση και τρίτη φάση βραδύτερης ανάκαμψης. Κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του καρπού, λαμβάνει χώρα γρήγορη διαίρεση και πολλαπλασιασμός των κυττάρων, ενώ το σκληρό κέλυφος του καρπού σκληραίνει. Στην τρίτη φάση, τα κύτταρα του καρπού επεκτείνονται, φτάνοντας τον καρπό στο τελικό του μέγεθος και αυξάνοντας την περιεκτικότητα σε έλαιο.
Πόροι κατά την Ανάπτυξη του Καρπού
Κατά την ανάπτυξη του καρπού, το δέντρο χρειάζεται αυξημένους πόρους για τη διαίρεση των κυττάρων, την επέκταση και τη σύνθεση ελαίου. Η διαχείριση αυτών των πόρων με αποδοτικότητα μπορεί να διασφαλίσει ότι κάθε φάση της ανάπτυξης του καρπού ολοκληρώνεται σωστά, μεγιστοποιώντας την ποιότητα και την ποσότητα της τελικής σοδειάς. Αυτές οι διαδικασίες ελέγχονται γενετικά και επηρεάζονται από περιβαλλοντικούς παράγοντες, με τη διαθεσιμότητα νερού να αποτελεί βασικό παράγοντα. Η έλλειψη νερού στην αρχική φάση μπορεί να οδηγήσει σε καρπούς με ασυνήθιστα υψηλές αναλογίες πολτού/κελύφους, ενώ η διαθεσιμότητα νερού στην τρίτη φάση καθορίζει το τελικό μέγεθος του καρπού και την περιεκτικότητα σε έλαιο.
Ινολίωση ή Ελαιογένεση
Η ινολίωση ή ελαιογένεση, που ξεκινά αυτή την εποχή, είναι η διαδικασία μέσω της οποίας τα κύτταρα του μεσοκάρπιου της ελιάς συσσωρεύουν έλαιο. Οι ζάχαρες που παράγονται από τη φωτοσύνθεση μετατρέπονται σε έλαια και συσσωρεύονται στα κύτταρα του καρπού. Αυτή η διαδικασία επηρεάζεται από διάφορους περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως η διαθεσιμότητα νερού και η θερμοκρασία. Για παράδειγμα, η καλή διαθεσιμότητα νερού κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης μπορεί να αυξήσει το μέγεθος του καρπού και την περιεκτικότητα σε έλαιο, ενώ η έλλειψη νερού μπορεί να οδηγήσει σε μικρότερους καρπούς με μειωμένη περιεκτικότητα σε έλαιο.
Υψηλές Θερμοκρασίες και Περιορισμένη Ανάπτυξη της Ελιάς
Όταν οι θερμοκρασίες ξεπερνούν τους 35°C, η ανάπτυξη της ελιάς μειώνεται σημαντικά. Εάν οι θερμοκρασίες φτάσουν ή ξεπεράσουν τους 40-42°C για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, μπορεί να προκληθούν ζημιές στις κυτταρικές μεμβράνες των φύλλων. Οι κυτταρικές μεμβράνες περιέχουν λιπίδια, όπως φωσφολιπίδια και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στις υψηλές θερμοκρασίες. Σε υψηλές θερμοκρασίες, η δομή αυτών των λιπιδίων μπορεί να αλλοιωθεί, οδηγώντας σε υποβάθμιση των μεμβρανών. Αυτό επηρεάζει την ακεραιότητα και τη λειτουργία τους, προκαλώντας αυξημένη απώλεια νερού από τα φύλλα. Ως αποτέλεσμα, τα φύλλα γίνονται λιγότερο συμπαγή και χάνουν γρήγορα το νερό τους, μειώνοντας την ικανότητα του δέντρου να διατηρήσει την αναγκαία ενυδάτωση για την ανάπτυξή του. Επιπλέον, η αυξημένη απώλεια ζωτικότητας των φύλλων συνοδεύεται από μείωση της περιεκτικότητας σε χλωροφύλλη. Η χλωροφύλλη είναι απαραίτητη για τη φωτοσύνθεση, και η μείωση της επηρεάζει αρνητικά την ικανότητα του δέντρου να παράγει ενέργεια, εμποδίζοντας περαιτέρω την ανάπτυξη και την εξέλιξη της ελιάς.
Οι ακραίες θερμοκρασίες του Ιουλίου και Αυγούστου, επομένως, δεν μειώνουν μόνο την ανάπτυξη των ελαιόδεντρων, αλλά προκαλούν επίσης ζημιές στα φύλλα, υπονομεύοντας τη λειτουργικότητά τους και την ικανότητα του δέντρου να αναπτυχθεί σωστά.
Συνέπειες της Ξηρασίας
Σ’ αυτό προστίθενται οι επιπτώσεις της ξηρασίας, που επηρεάζουν αρνητικά διάφορες πτυχές, όπως η απορρόφηση και η μεταφορά των ανόργανων στοιχείων, η σύνθεση χλωροφύλλης και η ανάπτυξη της κόμης. Ωστόσο, η ελιά έχει αναπτύξει μορφολογικές, φυσιολογικές και βιοχημικές προσαρμογές για να αντιμετωπίσει τις ελλείψεις νερού, όπως ένα καλά αναπτυγμένο ριζικό σύστημα, που εξερευνά μεγάλους όγκους εδάφους και αντλεί νερό από τα βαθύτερα στρώματα. Μικρά φύλλα με παχύ επιδερμίδα που μειώνει την απώλεια νερού, μικρά και πυκνά στομάτια στην πίσω επιφάνεια των φύλλων για να ελέγχουν τη διαπνοή. Σε αντίδραση στις υψηλές θερμοκρασίες και την ξηρασία, η ελιά μειώνει το υδατικό δυναμικό των ιστών, επιβραδύνει την ανάπτυξη της κόμης και διατηρεί τη φωτοσυνθετική δραστηριότητα.
Για περισσότερες πληροφορίες, διαβάστε το πλήρες άρθρο εδώ.
