Βοτανική ταξινόμηση: Είναι το είδος Citrus reticulata. Ανήκει στην οικογένεια Rutaceae
Καταγωγή: Ιθαγενές φυτά των περιοχών της Ν.Α. Ασίας. Η μανταρινιά καλλιεργείται στην Κίνα και την Ιαπωνία από τα αρχαία χρόνια. Στην Ευρώπη πρωτοήρθε στην Αγγλία και καλλιεργήθηκε στις αρχές του 1800. Από την Αγγλία μεταδόθηκε η καλλιέργεια της και στην υπόλοιπη Ευρώπη σταδιακά.
Άλλες ονομασίες: mikan, suntara, sangtra, mandarino, mandarine
Εμπορεύσιμο τμήμα καλλιέργειας: Οι καρποί του φυτού, τα μανταρίνια.
Στοιχεία παραγωγής στην Ελλάδα: Η μανταρινιά καλλιεργείται κυρίως στην Πελοπόννησο (σε όλους τους νομούς με λιγότερα δέντρα στον νομό Αρκαδίας), στην Κρήτη, την δυτική Ελλάδα, τις Κυκλάδες, τα Δωδεκάνησα, τα Επτάνησα, τη Χαλκιδική και την Αττική.
Βοτανικά χαρακτηριστικά
Ύψος – Ανάπτυξη φυτού: Είναι μονόκορμο είδος. Οι βραχίονες του αναπτύσσονται σε ύψος από 60 εκατοστά και πάνω έως περίπου στα 120 εκατοστά. Τα δέντρα διαμορφώνονται σε ύψος έως 2-4 μέτρα.
Φύλλα: Είναι αειθαλές δέντρο με σφαιρική κόμη. Έχει πλούσια κόμη. Η βλάστηση και ανθοφορία στη μανταρινιά χαρακτηρίζεται από τουλάχιστον δύο στάδια, την ανοιξιάτικη και την καλοκαιρινή. Η ανοιξιάτικη βλάστηση παράγει τα περισσότερα άνθη. Τα φύλλα έχουν ελικοειδή διάταξη
Βλαστοί: Οι βλαστοί μπορεί να είναι μεικτοί, δηλαδή να έχουν φύλλα και άνθη ή να είναι φυλλοφόροι δηλαδή να έχουν μόνο φύλλα.
Οφθαλμοί: Υπάρχουν δύο είδη οφθαλμών. Οι βλαστοφόροι ή ξυλοφόροι οφθαλμοί που αναπτύσσονται επάκρια (στις άκρες) ή πλάγια του βλαστού και οι μικτοί (ανθοφόροι οφθαλμοί) που αναπτύσσονται πλάγια στις μασχάλες των φύλλων. Επομένως, η μανταρινιά αναπτύσσει τους καρπούς κατά μήκος των βλαστών.
Άνθη: Τα λουλούδια της μανταρινιάς είναι μικρά, λευκού χρώματος και αρωματικά που εμφανίζονται πάνω στο δέντρο σε βοτρυώδεις ταξιανθίες
Καρποί: Οι καρποί είναι μικροί σε διάφορα σχήματα ανάλογα με την ποικιλία και τον τύπο της μανταρινιάς. Η φλούδα αποσπάται εύκολα από τη σάρκα, με το χέρι. Η σάρκα, ανάλογα με την ποικιλία και το μέγεθος του καρπού χωρίζεται σε 8 έως 15 φέτες.
Ρίζες: Η αύξηση του ριζικού συστήματος γίνεται κατά κύματα.
Ρυθμός ανάπτυξης: Η μανταρινιά έχει μέτριο προς γρήγορο ρυθμό ανάπτυξης. Το χειμώνα οι μανταρινιές φαίνεται ότι πέφτουν σε λήθαργο χωρίς να ρίχνουν τα φύλλα τους.
Στην καλλιέργεια της μανταρινιάς η σωστή περιποίηση των δένδρων και το κατάλληλο κλάδεμα ενισχύουν ποιοτικά και ποσοτικά την καρποφορία.
Παράγοντες που επηρεάζουν την καλλιέργεια στη μανταρινιά
Φως: Προτιμά τις ηλιόλουστες θέσεις
Θερμοκρασία: Αντέχει στις υψηλές θερμοκρασίες, όμως σε θερμοκρασίες καύσωνα χρειάζεται πιο συχνό πότισμα και εάν είναι λίγα δέντρα προστασία με πανί σκίασης. Επιπλέον, πρέπει να προστατεύεται από τους δυνατούς ανέμους.
Στις χαμηλές θερμοκρασίες μπορεί να αντέξει έως και σε -8οC, όμως παρατεταμένοι παγετοί προκαλούν σημαντικές ξηράνσεις στα φυτά. Εάν υπάρχουν λίγα δέντρα στον κήπο τότε μπορείτε να τα τυλίξετε με αντιπαγετικό ύφασμα για να τα προστατέψετε.
Έδαφος-Χώμα: Προτιμά τα βαθιά εδάφη που είναι καλά αποστραγγιζόμενα και πλούσια σε οργανική ουσία.
Καλλιεργητικές εργασίες που χρειάζεται η μανταρινιά
Προετοιμασία εδάφους: Η φύτευση νέων δέντρων γίνεται με το τέλος του χειμώνα και των έντονων παγετών.
Πότισμα: Τα μανταρίνια χρειάζονται πότισμα σε σταθερά χρονικά διαστήματα με κανονικές ποσότητες νερού. Η στάγδην άρδευση είναι αυτή που έχει επικρατήσει τόσο στις καλλιέργειες όσο και στον κήπο. Ιδιαίτερα το καλοκαίρι με τις υψηλές θερμοκρασίες και την ξηρασία η άρδευση δεν πρέπει να αμελείται, το αντίθετο μάλιστα μπορεί να πρέπει να γίνεται πιο συχνά.
Λίπασμα: Υπάρχουν λιπάσματα σε κοκκώδη μορφή ή υγρά εξειδικευμένα για τα εσπεριδοειδή κατά συνέπεια και για τη μανταρινιά. Σίγουρα η χρήση κοπριάς ή οργανικού κόμποστ η vermicompost ενισχύει την ανάπτυξη της μανταρινιάς και αυξάνει την ποσότητα των μανταρινιών καθώς και την ποιότητα των καρπών.
Κλάδεμα και περιποίηση
Η μανταρινιά κλαδεύεται σε χαμηλό κύπελλο. Το κλάδεμα δεν είναι αυστηρό. Περισσότερο αφαιρούμε ορισμένα τμήματα του φυτού ώστε να ανοίξει λίγο το εσωτερικό του τμήμα. Το κλάδεμα γίνεται το χειμώνα μετά την συλλογή των καρπών. Γενικά προσέχουμε τα εξής:
- Αφαιρούμε τα κλαδιά που έχουν νεκρωθεί.
- Κλαδεύουμε ελαφρά ώστε να δημιουργήσουμε χώρο στο κέντρο του δένδρου.
- Καλύπτουμε με πάστα εμβολιασμού (ή κλαδέματος) μετά το κλάδεμα μεγάλων κλαδιών
Ποικιλίες μανταρινιάς
Μανταρίνι ένκορ: Από τις πιο δημοφιλείς ποικιλίες. Είναι πολύ όψιμη με μεσαίου μεγέθους καρπούς. Τα μανταρίνια έχουν αρκετό χυμό και ωραία γεύση. Έχουν αρκετά κουκούτσια.
Μανταρίνι Σατσούμα (satsuma): Τα πιο πρώιμα μανταρίνια. Έτοιμα για μάζεμα στα τέλη του Σεπτέμβρη. Ανθεκτική ποικιλία στο ψύχος. Είναι άσπερμα μανταρίνια
Κοινό μανταρίνι (Citrus Reticulata) ή Χιώτικο μανταρίνι: Πρώιμη ποικιλία. Οι καρποί είναι στρογγυλοί, μεγάλοι, αρωματικοί και εύγευστοι, με πολλά κουκούτσια.
Άλλη παραδοσιακή ποικιλία μανταρινιού είναι το μανταρίνι Καλύμνου: Καλλιεργείται σε μικρή έκταση στην Κάλυμνο και σε άλλα νησιά των Δωδεκανήσων. Στην Κάλυμνο η πιο γνωστή περιοχή με τα περισσότερα δέντρα είναι το Βαθύ. Επιπλέον, πολύ γνωστό είναι και το περγαμόντο του Βαθύ.
Μανταρίνι Κλημεντίνη (κλημεντίνες): Είναι η ποικιλία που οι καρποί δεν έχουν κανένα κουκούτσι. Καρπός εύγευστος. Υπάρχουν τύποι κλημεντίνης που είναι αρκετά πρώιμοι και οι καρποί είναι έτοιμοι για μάζεμα από τα τέλη του Σεπτεμβρίου. Γενικά οι κλημεντίνες μαζεύονται από τέλος Σεπτεμβρίου έως και τον Φεβρουάριο. Υπάρχουν διάφοροι τύποι κλημεντίνης.
Μανταρίνι Νόβα: Είναι ανθεκτική ποικιλία στον παγετό. Μανταρίνι εύγευστο με αρκετό χυμό. Μεσαίου μεγέθους με λίγα κουκούτσια. Η συλλογή του καρπού ξεκινάει από τέλος Νοεμβρίου.
Τα μανταρίνια tangor έχουν προέλθει από διασταύρωση πορτοκαλιάς και μανταρινιάς, ξεφλουδίζονται εύκολα, είναι αρκετά αρωματικά αλλά έχουν πιο πικρή γεύση.
Τα μανταρίνια ράνγκπουρ (rangpur) έχουν προέλθει από διασταύρωση λεμονιάς και μανταρινιάς. Το μέγεθος του καρπού είναι μικρό προς μεσαίο. Χρησιμοποιείται σαν υποκείμενο καθώς οι καρποί του είναι ξινοί.
Πως γίνεται ο πολλαπλασιασμός στη μανταρινιά
Η μανταρινιά πολλαπλασιάζεται επί τω πλείστων με εμβολιασμό σε υποκείμενο νερατζιάς. Άλλοι τρόποι πιο ερασιτεχνικοί είναι ο πολλαπλασιασμός με εναέριες καταβολάδες όμως τα νέα δέντρα μπορεί να μην επιβιώσουν για πολλά χρόνια, είναι περισσότερα ευπαθή σε προσβολές από ασθένειες και η καρποφορία είναι μειωμένη.
Συγκομιδή – συντήρηση
Η συγκομιδή γίνεται με το χέρι από τα τέλη του Σεπτεμβρίου έως και το Φεβρουάριο, ανάλογα με την ποικιλία. Τα δέντρα μαζεύονται σταδιακά, συλλέγοντας τους ώριμους καρπούς.
Μανταρίνι – οφέλη για την υγεία και θρεπτική αξία
- Πλούσια πηγή βιταμίνης C. Η βιταμίνη C παίζει σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της άμυνας του οργανισμού. Ιδιαίτερα το χειμώνα που είμαστε περισσότερο ευάλωτοι η βιταμίνη C προστατεύει το σώμα μας από ιογενείς λοιμώξεις.
- Πλούσια πηγή Καλίου
- Μειώνει την αρτηριακή πίεση
- Είναι πλούσιο σε καροτενοειδή ( βήτα-καροτίνη και βήτα-κρυπτοξανθίνη)
- Είναι αντιοξειδωτικό
- Μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου στο ήπαρ
- Μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης καρδιοπαθειών και εγκεφαλικών επεισοδίων
- Μειώνει την πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη
- Τα μανταρίνια περιέχουν ασβέστιο, φώσφορο και μαγνήσιο που βοηθήσουν στη διατήρηση της οστικής μάζας και στην καταπολέμηση της οστεοπόρωσης
- Τα μανταρίνια έχουν επίσης βιταμίνη Ε και Β12 για να διατηρούν τα μαλλιά σας γεμάτα και δυνατά. Προσθέστε λίγο στο λάδι μαλλιών σας για λίγη φυσική λάμψη.
- Το αιθέριο έλαιο της μανταρινιάς είναι εξαιρετικά χαλαρωτικό.
Πως προέκυψε το όνομα του μανταρινιού κλημεντίνη: Ένας Γάλλος ιεραπόστολος που ονομαζόταν Πατέρας Κλεμάν (Father Clément) ενθάρρυνε την καλλιέργεια της μανταρινιάς στη Γαλλία στις αρχές του 20ου αιώνα. Έτσι η συγκεκριμένη ποικιλία πήρε τιμητικά το όνομα του.
